تأثیر عملیات زراعی بلند مدت و فرآیندهای خاکسازی بر توزیع پروفیلی شکلهای پتاسیم و کانیهای رسی در منطقه پسوه پیرانشهر

کشت های طولانی مدت و متمرکز همراه با عملیات آبیاری غرقابی ممکن است تغییرات قابل توجهی را در توزیع پروفیلی پتاسیم، هم دما های جذب پتاسیم و کانی های رسی ایجاد کند. برای ارزیابی این فرضیه 12 پروفیل خاک متعلق به شش گروه بزرگ خاک شامل:chromic calcixererts (cc-v)، typic calcixerolls (tc-m)، vertic haploxerepts (vh-i)، typic calcixererts (tc-v)، fluventic haploxerepts (fh-i)، typic haploxerepts (th-i) از خاک های زراعی و غیرزراعی هم جوار تشریح و نمونه برداری شدند. خاک های مطالعه شده برای بیش از 5 دهه است که تحت کشت متناوب چغندر قند، گندم، جو، کلزا و نخود قرار دارند. نمونه های خاک پس از تجزیه از نظر شکل های پتاسیم، هم دماهای جذب پتاسیم و کانی های رسی آن ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عملیات زراعی مستمر در مقایسه با خاک های غیرزراعی هم جوار باعث کاهش در پتاسیم محلول از 007/0 (با کاهش 12 درصدی و فاکتور تخلیه 89/0 در tc-v) تا 58/0 میلی مول بر لیتر (با کاهش 96 درصدی و فاکتور تخلیه 04/0 در cc-v)، نسبت جذبی پتاسیم (par) از 01/0 (با کاهش 19 درصدی و فاکتور تخلیه 81/0 در tc-v) تا 57/0 میلی مول بر لیتر (با کاهش 95 درصدی و فاکتور تخلیه 05/0 در cc-v) شده است. پتاسیم تبادلی از 22 (با کاهش 8 درصدی و فاکتور تخلیه 92/0 در cc-v) تا 51 میلی گرم بر کیلوگرم (با کاهش 26 درصدی و فاکتور تخلیه 74/0 در fh-i)، درصد پتاسیم تبادلی (epp) از 43/0 (با کاهش 17 درصدی و فاکتور تخلیه 83/0 در tc-v) تا 69/0 درصد (با کاهش 34 درصدی و فاکتور تخلیه 66/0 در tc-m) کاهش یافته است. پتاسیم قابل استفاده از 14 (با کاهش 4 درصدی و فاکتور تخلیه 96/0 در tc-v) تا 61 میلی گرم بر کیلوگرم (با کاهش 24 درصدی و فاکتور تخلیه 76/0 در fh-i)، پتاسیم غیرتبادلی از 123 (با کاهش 22 درصدی و فاکتور تخلیه 77/0 در tc-v) تا 125 میلی گرم بر کیلوگرم (با کاهش 25 درصدی و فاکتور تخلیه 74/0 در cc-v) دچار کاهش شده اند. به طور کلی عملیات زراعی مستمر در 67 درصد خاک های مطالعه شده موجب کاهش در همه شکل های پتاسیم و 33 درصد افزایش شده است. نتایج مطالعات هم دماهای جذب نیز نشان داد در مقایسه با خاک های غیرزراعی بیشترین جذب پتاسیم در خاک های زراعی مشاهده گردید که بیانگر تخلیه این عنصر در خاک ها می باشد، نه تنها میزان جذب پتاسیم در خاک های زراعی افزایش داشت بلکه غلظت تعادلی پتاسیم محلول به میزان قابل توجهی کاهش نشان داد. در مقایسه با خاک های غیرزراعی، عملیات زراعی سبب مقداری تغییرات در شدت، موقعیت و شکل پیک های کانی های ایلایت، اسمکتایت و کلرایت شده بود. این تغییرات می تواند به تخلیه پتاسیم، دوره طولانی سیکل تر و خشک شدن و فعالیت ریشه گیاهی همراه فرایند آبشویی نسبت داده شود.